قاره آمریکا
قاره آمریکا
قارهٔ آمریکا (به انگلیسی : Americas) یکی از قاره‌های سطح زمین است . این قاره ۸٫۳٪ از مساحت زمین و ۲۸٫۴٪ از مساحت خشکی‌ها را دربرمی‌گیرد . همچنین ۱۴٪ از جمعیت جهان (برابر با ۹۰۰ میلیون نفر) در این قاره زندگی می‌کنند . این قاره به سه بخشِ آمریکای شمالی ، آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی تقسیم می‌شود .
در روزگار قدیم آمریکای شمالی به وسیله یک باریکه خشکی به قاره آسیا متصل بود . این باریکه خشک ، آلاسکا را از شرق به قاره آسیا وصل می‌کرد ؛ بنابراین در آن روزگار رفت و آمد بین قاره آسیا و قاره آمریکای شمالی میسر بود . نیاکان سرخپوستان قاره آمریکا نیز در آن زمان از همین باریکه از آسیا به قاره آمریکا کوچیده بودند .
طول قاره‌های آمریکای شمالی و جنوبی از شمال به جنوب تقریباً ۱۴۵۰۰ کیلومتر است . کانال پاناما آن‌ها را به یکدیگر وصل کرده‌است . تمام قاره آمریکای شمالی در شمال خط استوا قرار دارد . اما قسمت بزرگی از قاره آمریکای جنوبی در جنوب خط استوا واقع شده‌است . به همین جهت ، هنگامی که قاره آمریکای شمالی فصل تابستان را می‌گذراند در قسمت بزرگی از آمریکای جنوبی فصل زمستان است و به عکس .
بسیاری از مردم تصور می‌کنند که آمریکای جنوبی ، به دنبال آمریکای شمالی است ، درست در جنوب قاره قرار دارد ؛ ولی چنین نیست ، زیرا آمریکای جنوبی نسبت به آمریکای شمالی خیلی بیشتر رو به مشرق پیش رفته‌است . کانال پاناما تقریباً در جهت غربی و شرقی قرار گرفته‌است .
بخش اعظم قاره آمریکا شمالی متعلق به کشور کانادا و ایالات متحده آمریکا و مکزیک می باشد . در جنوب کشور مکزیک ، هفت کشور کوچک قرار دارد . گاهی مجموعه خاک این کشورهای کوچک را آمریکای مرکزی می‌نامند . اما آمریکای مرکزی یک قاره جداگانه نیست ، بلکه در واقع قسمتی از قاره آمریکای شمالی است . قاره آمریکای جنوبی ۱۳ کشور دارد .
گاه نام آمریکای لاتین را هم می‌شنویم . آمریکای لاتین به آن قسمت از دو قاره آمریکای شمالی و جنوبی می‌گویند که زبان مردم آن اسپانیایی یا پرتغالی است ، که هر دو ریشه در زبان لاتین دارند . آمریکای لاتین شامل کشور مکزیک و کشورهای آمریکای مرکزی و کشورهای آمریکای جنوبی می‌شود . زبان قسمت عمده مردم کانادا و ایالات متحده آمریکا انگلیسی است .
اقیانوس اطلس قاره آمریکا را از قاره اروپا جدا کرده‌است . این اقیانوس چندان پهناور است که تا چند سده ساکنان بر قدیم هیچ تصور نمی‌کردند که قاره دیگری هم آن سوی اقیانوس وجود داشته باشد . در همین حال اقیانوس بسیار پهناورتری به نام اقیانوس آرام بین قاره‌های آمریکا و آسیا قرار دارد . پس از آنکه اروپاییان قاره‌های آمریکا را کشف کردند نام آن را بر جدید نهادند . کشورهایی که در قاره‌های آمریکا قرار دارند معمولاً نسبت به کشورهای بَرّ قدیم جوان‌تر هستند .
جغرافیای طبیعی
از ساختارهای طبیعیِ این قاره می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
رشته کوه‌های راکی ، رشته کوه‌های آند ، خلیج مکزیک ، دریای کارائیب ، جنگل‌های آمازون ، بیابان آتاکاما (شیلی) ، کوه‌های گویان ، رودخانه میسیسیپی ، دریاچه سوپریور و…
کشورها
قارهٔ آمریکا شامل ۳۵ کشور مستقل است . علاوه بر این کشورها ، بیش از ۲۰ جزیرهٔ مستعمره در آمریکای مرکزی وجود دارند . همچنین منطقهٔ گویان فرانسه ، در آمریکای جنوبی نیز در استعمار کشور فرانسه است .
از جمله کشورهای مستقل این قاره : ایالات متحده آمریکا ، کانادا ، مکزیک ، برزیل ، آرژانتین ، کلمبیا ، ونزوئلا ، پرو ، کوبا ، شیلی ، گواتمالا ، نیکاراگوئه ، اروگوئه ، اکوادور، پاناما ، دومینیکن ، جامائیکا ، کاستاریکا ، بولیوی ، هندوراس ، السالوادور ، پاراگوئه ، ترینیداد و توباگو ، هائیتی و…
برخی کشورهای غیرمستقل (مستعمره) قاره آمریکا : گویان فرانسه – پورتوریکو (ایالات متحده) – آنتیل (هلند) – گوادلوپ (فرانسه) – برمودا (انگلیس) – مارتینیک (فرانسه) – ویرجین (آمریکا و انگلیس) – مونتسرات (انگلیس) – آروبا (هلند) و…
اقتصاد آمریکا
برخلاف کشورهای آمریکای شمالی ، که وضعیت اقتصادیِ خوبی دارند ، بیشتر کشورهای آمریکای لاتین (شامل آمریکای جنوبی و مرکزی) اوضاع اقتصادیِ چندان خوبی ندارند . تنها برزیل ، آرژانتین ، اروگوئه و کلمبیا هستند که اقتصاد نسبتاً بهتری دارند . تقریباً همهٔ کشورهای آمریکای مرکزی (که غالباً جزیره‌ای هستند) از صنعت توریسم کسب درآمد می‌کنند .
در سرتاسر قارهٔ آمریکا ، فقط دو کشور بولیوی و پاراگوئه هستند که به دریاهای آزاد راه ندارند و فاقد سواحل و بنادر هستند که این دو کشور (خصوصاً بولیوی) فقیرترین کشورهای آمریکایی هستند .
کشف قارهٔ آمریکا
لیف اِریکسون ، مشهور به لیف خوش شانس ، پسر اریک سرخ و یک وایکینگ بود. او در سال ۱۰۰۱ میلادی ، هنگامی که گرفتار توفان شده بود و کشتی او از مسیر خود منحرف شد ، به سوی گرینلند رفت . او هنگامی که در سرزمینی به نام نیوفاندلند پا گذاشت ، نخستین فرد اروپایی (حدود ۵۰۰ سال پیش از کریستف کلمب) بود که به آمریکای شمالی گام نهاده بود . او آن سرزمین را بخاطر انگور فراوان و درخت‌های بزرگ توت وحشی که در آنجا یافت می‌شد ، وینلند نامید که به معنی سرزمین شراب است . او همچنان در طول خط ساحلی به پیش رفت و سرزمین‌های مارکند (سرزمین جنگلی) و هلولند (سرزمین سنگ‌ها) را یافت . چنین بر می‌آید که این دو سرزمین ، جزایر لابرادور و بافین بوده‌اند . در سال‌های پسین ، وایکینگ‌ها و مهاجران دیگری به وینلند آمدند اما برای مدتی طولانی در آنجا نماندند .
در سال ۱۴۹۲ میلادی کریستف کلمب ، دریانورد اسپانیایی ، قارهٔ آمریکا را به‌صورت رسمی کشف کرد ، اما او تصور می‌کرد که به سرزمین هند رسیده‌است . به همین دلیل ، مردم آن منطقه را «هندی» نامید . اما تقریباً پنج سال بعد از کشف کریستف کلمب ، آمریکو وسپوس ایتالیایی به آمریکا سفر کرد و چون کریستف کلمب فرض کرد به هند سفر کرده آمریکو آن قاره را به نام خود ثبت کرد .
ولی بخاطر اینکه کریستف کلمب قاره آمریکا را نخست کشف کرد نام کشور کلمبیا را به نام او نام‌گذاری کردند .
تاریخ قارهٔ آمریکا ( آمریکای شمالی ، جنوبی ، مرکزی و کارائیب ) از زمان مهاجرت مردمان آسیایی در اوج یک عصر یخبندان به این قاره آغاز می‌شود .
بیش از ده هزار سال است که انسان‌ها در قارهٔ آمریکا زندگی می‌کنند . اما تاریخ آمریکا به عنوان یک کشور مستقل به سال ۱۷۸۳ میلادی بازمی‌گردد که در آن آمریکا بر طبق معاهدهٔ پاریس به رسمیت شناخته گردید .
اجداد مردم بومی امروز آمریکا سرخپوستان پالئو بودند . آن‌ها شکارچی-گردآورنده هایی بودند که به آمریکای شمالی مهاجرت کرده بودند . محبوب‌ترین نظریه ادعا می‌کند که مهاجران از طریق پل زمینی برینگ ، برینجیا ، توده زمینی که در حال حاضر توسط اقیانوس منجمد شمالی در تنگه برینگ پوشش داده شده‌است ، به آمریکا آمدند . مردم عصر سنگی کوچک به دنبال حیوانات بزرگ مانند گاومیش کوهان‌دار آمریکایی یا بیزون ، ماموت (که در حال حاضر منقرض شده‌است) و گوزن شمالی بودند که در نتیجه نام مستعار «شکارچیان بزرگ‌شکار» را کسب کردند . گروهی از مردم هم ممکن است روی صفحه‌های یخ و در امتداد سواحل شمالی اقیانوس آرام به آمریکای شمالی سفر کرده باشند.
پراکندگی سرخ پوستان در آمریکای مرکزی و جنوبی
نخستین انسان‌هایی که به قاره آمریکا رسیدند ، مردمانی بودند که به آرامی از آفریقا گذر کرده به قاره‌های دیگر رفته بودند . پاره‌ای از این مردمان حدود یکصد هزار سال پیش ابتدا به آسیا و اروپا مهاجرت کردند . زمانی گروه‌های اندکی از همین مردمان به اقیانوس آرام رسیدند و حتی از اقیانوس نیز گذشتند و خود را به استرالیا رساندند . سرانجام در حدود ۱۴٬۰۰۰ سال پیش از آسیا و از راه آنچه امروز تنگه برینگ نامیده می‌شود به قاره آمریکا وارد شدند . از این نخستین آمریکاییان سنگ‌نگاره‌ها و گورستان‌های و برخی اشیا دیگر بجا مانده‌است . بومیان و سرخپوستان بتدریج به درجات مختلف تکامل اجتماعی و فرهنگی رسیدند و نتیجه آن پدیدآوردن تمدن‌هایی بود که در اوج شکوفایی به عالی‌ترین مدارج تمدن باستانی نایل شدند . این تمدن‌ها : مایا ، تول تک‌ها ، آزتک‌ها ، اینکاها نام داشتند .
سرخ پوستان
اقوام سرخپوست آمریکای شمالی از بازماندگان گروه‌هایی هستند که در حدود بیست هزار سال پیش از میلاد از نواحی سرد شمال سیبری گذشته و به قاره جدید وارد شده بودند. برخلاف ساکنان امروزآمریکا و نواحی متمدن آمریکای مرکزی و جنوبی ، سرخپوستان آمریکای شمالی چندان متمدن نبوده و حالتی نیمه بدوی داشتند . بیشتر اطلاعاتی که امروزه از گذشته سرخپوستان ساکن در ایالات متحده داریم از گزارش‌های اروپاییان بدست آمده‌است . برخورد میان اروپاییان تازه‌وارد و ساکنان قدیمی در کشور آمریکا بحران‌ها و تضادهایی بوجود آورد که تا مدت‌ها به صورت جنگ و کینه ادامه پیدا کرد .
جمعیت کل تمام قبایل مختلف امروزه تا حدود ۲٫۵ میلیون نفر تخمین زده می‌شود.
ملل اروپایی مسلط بر آمریکا (سال ۱۷۰۰ میلادی)
قبل از اعلام استقلال آمریکا در سال ۱۷۷۶ ، آمریکا مجموعه‌ای از مستعمرات اروپایی بود . به‌طور مثال ، اسپانیایی‌ها در منطقهٔ فلوریدای امروزی ساکن شدند ، انگلیسی ها شهر جیمز تاون در ویرجینیای امروزی را آباد کردند ، هلندی‌ها نیو آمستردام را که اکنون نیویورک خوانده می‌شود ساختند ، و فرانسوی‌ها نیز در ایالت جنوبی لوئیزیانا و اطراف رودخانه میسیسیپی ساکن شدند .
به تدریج ، بخش‌های زیادی از مستعمرات سیزده‌گانه شاهد درگیری و شورش علیه حکومت انگلستان شدند . بدین ترتیب جنگ‌های انقلاب آمریکا از آوریل ۱۷۷۵ با نبرد لگزینگتون آغاز شد ، و در سال ۱۷۸۳ در پی امضای قرارداد صلح با انگلستان پایان یافت . استقلال ۱۳ مستعمرهٔ آمریکای شمالی با صدور اعلامیه استقلال آمریکا در ۴ ژوئیه ۱۷۷۶ محقق شد .
قرن بیستم
با پیروزی در جنگ جهانی اول ، و غلبهٔ متفقین در جنگ جهانی دوم و شکست نهایی آلمان نازی در این جنگ و تخریب شدید زیرساخت‌های اقتصادی و صنعتی اروپا ، آمریکا که کمترین خسارات را متحمل شده بود ، به عنوان قدرت بزرگ جهانی پدیدار شد . حذف شدن اتحاد جماهیر شوروی از صحنهٔ رقابت با آمریکا در میادینی چون جنگ سرد ، جنگ ویتنام ، و جنگ کره ، عملاً آمریکا را رفته رفته در موقعیت منحصربه‌فردی در جهان قرار داد .
آمریکای جنوبی
آمریکای جنوبی یا آمریکای لاتین بخش جنوبی قاره آمریکا است . آمریکای جنوبی را گاه به عنوان قاره‌ای جدا نیز در نظر می‌گیرند .
آمریکای جنوبی از سمت غرب به اقیانوس آرام و از سوی شمال و شرق به اقیانوس اطلس محدود می‌شود . آمریکای شمالی و دریای کارائیب در شمال غرب آن واقع شده‌اند. محدوده آمریکای جنوبی را معمولاً از شمال کشور کلمبیا تا جنوب کشور شیلی در نظر می‌گیرند . خط استوا از این قاره می‌گذرد و رود بزرگ آمازون و جنگل‌های بارانی آمازون در این قاره قرار دارد .
آمریکای جنوبی ۱۷٬۸۴۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و ۱۲ کشور را در خود جای داده است . جمعیت این قاره در سال ۲۰۰۵ میلادی جمعاً ۳۷۲ میلیون نفر بود . جمعیت قاره آمریکای جنوبی در سال ۲۰۱۶ میلادی بیش از ۴۲۰ میلیون نفر برآورد شد .
به‌جز دوازده کشور مستقل ، دو منطقه غیرمستقل به نام‌های گویان فرانسه و جزایر فالکلند نیز در آمریکای جنوبی قرار دارند که اولی از مستملکات فرانسه است و دومی جزئی از سرزمین‌های فرادریایی انگلیس به‌شمار می‌آید . افزون بر این‌ها ، در برخی تقسیمات، ترینیداد و توباگو، پاناما و شماری از جزایر آنتیل متعلق به پادشاهی هلند را نیز جزئی از آمریکای جنوبی به‌شمار می‌آورند .
کشورهای آمریکای جنوبی
جغرافیای آمریکای جنوبی
مرز شمالی آمریکای جنوبی را به‌طور معمول گسست دارین در نظر می‌گیرند . گسست دارین یک سرزمین باتلاقی و جنگلی توسعه‌نیافته است که به خاطر سخت‌گذر بودنش باعث به هم نپیوستن بزرگراه‌های آمریکای شمالی و جنوبی به هم و ایجاد گسستگی در بزرگراه سراسری قاره آمریکا شده‌است . برخی نیز کانال پاناما را مرز شمالی آمریکای جنوبی در نظر می‌گیرند.
آبشار آنخل که بلندترین آبشار ناگسسته در جهان است در ونزوئلا در آمریکای جنوبی واقع شده‌است . آبشار کائتور در گویان نیز بلندترین آبشار یک‌مرحله‌ای در جهان است. بزرگ‌ترین رودخانه جهان (از نظر حجم آب) یعنی رود آمازون ، طولانی‌ترین رشته‌کوه جهان ، یعنی کوه‌های آند ، و خشک‌ترین بیابان دنیا ، بیرون از مناطق قطبی ، یا همان بیابان آتاکاما در آمریکای جنوبی جای گرفته‌اند .
آمریکای جنوبی همچنین جایگاه بزرگ‌ترین جنگل بارانی جهان ، یعنی جنگل‌های آمازون ، مرتفع‌ترین پایتخت جهان ، لاپاز (بولیوی) ، مرتفع‌ترین دریاچه قابل کشتیرانی تجاری جهان ، یعنی دریاچه تیتیکاکا ، و جنوبی‌ترین روستای دائمی دنیا یعنی پوئرتو تورو (در شیلی) است .
منابع معدنی آمریکای جنوبی عبارتند از : طلا ، نقره ، مس ، سنگ آهن ، قلع و نفت خام
نظر بدهید